Gây thiệt hại trong khi bắt giữ người phạm tội là gì?
Theo Điều 23 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 thì:
Tình thế cấp thiết là tình thế của người, vì muốn tránh gây thiệt hại cho quyền, lợi ích hợp pháp của mình, của người khác hoặc lợi ích của Nhà nước, của cơ quan, tổ chức, mà không còn cách nào khác là phải gây một thiệt hại nhỏ hơn thiệt hại cần ngăn ngừa.
Hành vi gây thiệt hại trong tình thế cấp thiết không phải là tội phạm.
Trong trường hợp thiệt hại gây ra rõ ràng vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết, thì người gây thiệt hại đó phải chịu trách nhiệm hình sự.
Điều kiện để xác định trường hợp gây thiệt hại trong khi bắt giữ người phạm tội
Cơ sở cho phép gây thiệt hại trong khi bắt giữ người phạm tội là: có “người thực hiện tội phạm” và được phép bắt giữ.
Khi có quyền bắt người thực hiện tội phạm, người thực hiện quyền này được phép sử dụng vũ lực để bắt và khi sử dụng vũ lực có thể gây thiệt hại cho người bị bắt. Việc gây thiệt hại này là cho phép, là hợp pháp. Tuy nhiên, sự cho phép này là có giới hạn. Cụ thể, phạm vi cho phép sử dụng vũ lực, gây thiệt hại cho người bị bắt được xác định bởi hai điều kiện:
– Việc phải sử dụng vũ lực là cách duy nhất để có thể bắt được người thực hiện tội phạm.
– Việc sử dụng vũ lực phải trong mức độ cần thiết cho việc bắt người đó.
Để kiểm tra 2 điều kiện trên, cần đánh giá trước hết mối tương quan giữa sự chống trả việc bắt giữ của người bị bắt giữ và khả năng bắt giữ của người bắt giữ đặt trong hoàn cảnh cụ thể.
Dùng vũ lực không phải là biện pháp duy nhất để bắt người thực hiện hành vi phạm tội, mà tùy vào từng trường hợp cụ thể người có thẩm quyền bắt giữ có thể sử dụng các biện pháp khác như vận động, kêu gọi, khuyên bảo, giáo dục, thuyết phục… Tuy nhiên, có nhiều trường hợp việc bắt người thực hiện hành vi phạm tội không phải dễ dàng, đặc biệt là đối với những đối tượng phạm tội chuyên nghiệp, hung hãn, lưu manh, côn đồ… Những đối tượng này thường rất manh động sẵn sàng hành hung, chống trả để trốn thoát khi bị phát hiện và người có thẩm quyền bắt giữ để khống chế, bắt được những đối tượng này chỉ còn biện pháp duy nhất là sử dụng vũ lực.
Quy định trên là một quy định mới cho thấy phần nào việc gây thiệt hại cho người bị bắt giữ (đa phần là thiệt hại về sức khỏe, tính mạng) ở một mức độ cần thiết là hành vi hợp pháp nếu thỏa mãn các điều kiện còn lại. Khách thể bị tác động đến là sức khỏe tính mạng chứ không chỉ đơn thuần như là những thiệt hại về tài sản như trong tình thế cấp thiết. Minh chứng rất rõ trong những thời gian qua có hàng loạt những hành vi sử dụng vũ lực một cách khá tự do gây thiệt hại nghiêm trọng về sức khỏe, thậm chí là tính mạng của những người phạm tội quả tang như trộm chó. Rất nhiều những người trộm chó đã bị đánh đến tử vong. Bên cạnh đó có rất nhiều những vụ án oan sai xuất phát từ việc bức cung, ép cung, dùng nhục hình đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến uy tín của cơ quan công quyền và gây thiệt hại về Ngân sách nhà nước bởi những khoản tiền bồi thường lên đến hàng chục tỉ đồng. Hiện trạng trên xuất phát từ nhiều nguyên nhân nhưng một phần không nhỏ là do sự lạm dụng quyền sử dụng vũ lực để bắt giữ khi cho rằng điều đó là cần thiết và không còn cách nào khác. Thực sự, khung pháp lý cho vấn đề này rất yếu, lỏng lẻo dễ tạo cơ hội để những người bắt giữ gây thiệt hại cho người bị bắt giữ nhưng được loại trừ trách nhiệm hình sự, đặc biệt là những người thuộc cơ quan công quyền vì họ rất dễ để chứng minh cho sự cần thiết của việc sử dụng vũ lực đó.
Bài viết trên đây đã nói ngắn gọn về trường hợp gây thiệt hại trong khi bắt giữ người phạm tội mà bạn quan tâm. Với đội ngũ Luật sư, chuyên viên nhiều năm kinh nghiệm, Công ty Luật TNHH Winlegal cung cấp dịch vụ pháp lý theo quy định của pháp luật, đảm bảo triển khai nhanh, uy tín cho khách hàng. Mọi nhu cầu cần hỗ trợ tư vấn pháp lý xin vui lòng liên hệ:
CÔNG TY LUẬT TNHH WINLEGAL
Lô 09 khu N1 ngõ 1, đường Nguyễn Hoàng Tôn, P. Xuân La, Q. Tây Hồ, TP. Hà Nội
