ÁP DỤNG LẼ CÔNG BẰNG GIẢI QUYẾT VỤ VIỆC DÂN SỰ KHI CHƯA CÓ ĐIỀU LUẬT ÁP DỤNG
Áp dụng lẽ công bằng giải quyết vụ việc dân sự (VVDS) khi chưa có điều luật áp dụng là nguyên tắc nhằm tôn trọng các quyền của con người được Hiến pháp và pháp luật công nhận, đồng thời bảo đảm việc áp dụng pháp luật thống nhất trong xét xử, minh bạch. Hãy cùng WINLEGAL tìm hiểu nguyên tắc này nhé.
Khoản 3 Điều 45 BLTTDS 2015 quy định: “Lẽ công bằng được xác định trên cơ sở lẽ phải được mọi người trong xã hội thừa nhận, phù hợp với nguyên tắc nhân đạo, không thiên vị và bình đẳng về quyền và nghĩa vụ của các đương sự trong vụ việc dân sự đó”. Theo quy định này, lẽ công bằng có một số đặc điểm như sau:
Thứ nhất, lẽ công bằng phải là lẽ phải, những điều hợp lý, hợp tình, phù hợp với các quy tắc xử sự, các chuẩn mực đạo đức, có sự hợp lý.
Thứ hai, lẽ công bằng phải là những điều được xã hội thừa nhận, tức là được sự thừa nhận của số đông.
Thứ ba, lẽ công bằng phải phù hợp với nguyên tắc chỉ đạo, không thiên vị và bình đẳng về quyền và nghĩa vụ của các đương sự trong vụ việc – đặc điểm này của lẽ công bằng đảm bảo rằng lẽ công bằng là những giá trị tốt đẹp, nhân văn, được nhìn nhận và đánh giá một cách khách quan.
2. Áp dụng lẽ công bằng là gì?
Việc áp dụng lẽ công bằng là một nội dung nhận được nhiều tranh luận của các đại biểu trong quá trình thảo luận tại Quốc hội, bởi sự phức tạp và khó khăn cho Tòa án và các thẩm phán.
Mặc dù đã được luật định ra khuôn mẫu và giới hạn phạm vi nhưng việc xác định lẽ công bằng là không hề đơn giản và phải phụ thuộc rất nhiều vào niềm tin nội tâm, lương tâm, nhận thức và sự hiểu biết của chủ thể áp dụng pháp luật. Lẽ công bằng ở đây chỉ là công bằng tương đối.
Việc áp dụng lẽ công bằng để giải quyết VVDS trên thực tế phải căn cứ vào từng tranh chấp riêng biệt, thậm chí những tranh chấp cùng loại thì việc áp dụng lẽ công bằng cũng không hoàn toàn giống nhau.
3. Áp dụng lẽ công bằng giải quyết vụ việc dân sự khi chưa có điều luật áp dụng
Để có thể áp dụng lẽ công bằng trong quá trình giải quyết các VVDS, Tòa án phải tuân theo các điều kiện quy định tại Điều 6 BLDS 2015: (i) Vụ việc được giải quyết thuộc phạm vi điều chỉnh của pháp luật dân sự; (ii) Các bên tranh chấp không có thỏa thuận; (iii) Pháp luật không có quy định; (iv) Không có tập quán được áp dụng; (v) Không áp dụng được các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự; (vi) Không có án lệ.
Có thể thấy, việc quy định về áp dụng pháp luật dân sự như trên, đặc biệt là về lẽ công bằng, là một trong những điểm mới mang tính chất đột phá của BLDS 2015, đồng thời thể hiện tinh thần cải cách tư pháp.
Trên đây là nội dung về việc áp dụng lẽ công bằng giải quyết VVDS khi chưa có luật áp dụng, WINLEGAL chia sẻ đến bạn. Mọi thắc mắc xin vui lòng liên hệ:
CÔNG TY LUẬT TNHH WINLEGAL
Trụ sở chính (văn phòng giao dịch): Lô 09 khu N1 ngõ 1, đường Nguyễn Hoàng Tôn, P. Xuân La, Q. Tây Hồ, TP. Hà Nội
